گزارش نهائي طرح تحقيقي – ترویجی

مقدمه

براساس آمارنامه سال 2007 فائو، ايران از نظر ميزان توليد سيب‌زميني رتبه دوازدهم را در بين كشورهاي جهان به خود اختصاص داده ‌است. با اين حال برخلاف تعداد قابل توجهي از كشورها كه عليرغم توليد نسبتاً ناچيز داراي ارقام متعدد سيب‌زميني مي‌باشند كشور ما به جز رقم ساوالان عملاً فاقد ارقام ملي بوده و تقريباً كليه ارقام سيب‌زميني موجود در كشور وارداتي و توسط شركت‌هاي خصوصي اروپايي اصلاح شده‌اند. بخش قابل توجهي از اين ارقام به دليل عدم اتمام دوره بريدر رايت آنها، مشمول قوانين حق مالكيت معنوي بوده و در صورت عضويت ايران در سازمان تجارت جهاني و كنوانسيون UPOV الزاماً هرگونه استفاده تجاري از آنها منوط به پرداخت حق امتياز و كسب موافقت شركت‌هاي اصلاح كننده خواهد بود. در اين رابطه بند  (b)3-27 از توافقنامه حق مالكيت معنوي (TRIPS) كه بخشي از سازمان تجارت جهاني است كشورهاي عضو را صراحتاً ملزم به رعايت شرايط و قوانين استفاده از ارقام جديد نموده است. از نظر اقتصادي سود حاصل از معرفي يك رقم سيب‌زميني مي‌تواند از جنبه‌هاي مختلف مانند افزايش سود ناشي از بالا رفتن عملكرد، خاصيت انبارماني بهتر، مقاومت به بيماري‌ها و مصرف سموم كمتر، جذب روغن كمتر در امر فرآوري و يا موارد مشابه مورد توجه قرار گيرد. آنچه مسلم است سطح زيركشت سيب‌زميني در اردبيل حدود 23 هزار هكتار مي‌باشد كه ميانگين عملكرد آن براساس اعلام سازمان جهاد كشاورزي استان اردبيل در سال 1388 حدود 35 تن در هكتار مي‌باشد. طرح تحقيقاتي تحت عنوان " بررسی ارزش زراعی و معرفی کلون های پیشرفته میان رس سیب زمینی در کشت بهاره به شماره مصوب 87032-03-03-0" به عنوان يك تحقيق كاربردي توسط مجري براي انتخاب كلون هاي اميد بخش سيب زميني براي منطقه اجرا شد و پس از جمع بندي نتايج آن به شرح ذیل بود.

        بر اساس نتايج طرح هاي تحقيقاتي در سال هاي گذشته، تعداد 29 كلون پيشرفته سيب زميني همراه با 3 رقم شاهد آگريا، مارفونا و ليدي رزتا كه به ترتيب براي فرنچ فرايز، تازه خوري و چيپس در كشور مورد استفاده قرار مي گيرد در قالب طرح بلوك هاي كامل تصادفي در سه تكرار در ایستگاه تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی اردبیل طي سال هاي 1387 و 1388 مورد مطالعه قرار گرفت. نتايج نشان داد كه كلون اميد بخش 6-396156 (با ميانگين عملكرد دو ساله  65/53 تن در هكتار) نسبت به شاهد منطقه رقم آگريا (با ميانگين عملكرد دو ساله 71/47 تن در هكتار) داراي بيشترين عملكرد غده بود. این کلون به نسبت به شاهد 55/6 تن اختلاف عملکرد نشان داد. اين كلون داراي گوشت زرد و ماده خشك بالا داشت.

مواد و روشها

در منطقه اردبيل روستای تپراقلو يك قطعه زمين به مساحت یک هکتار در نظر گرفته و كلون اميد بخش 6-396156  و ارقام آگريا و ساوالان (شاهد) در شرايط يكنواخت كشت گردید. عمليات تهيه زمين شامل شخم عميق و تسطيح زمين در فصل پاييز انجام شد. مصرف كودها براساس آزمون خاك بود. بدين ترتيب كودهاي سوپر فسفات تريپل، سولفات پتاسيم و يك سوم كود نيترات آمونيوم قبل از كاشت و بقيه كود ازته در دو مرحله مصرف شد. كشت سيب زميني به صورت مكانيزه و جوي پشته اي با تراكم 75×25 سانتي متر بود. از غده هاي بذري به قطر 55-35 ميلي متر و با عمق كاشت يكسان (10 سانتي متر) استفاده كرده و كليه عمليات داشت از قبيل آبياري، وجين علف هاي هرز، خاك دهي پاي بوته و مبارزه با آفات و بيماري ها به طور يكنواخت براي تيمارها در قطعه یک هکتاری اعمال شد. در طي دوران رشد صفات فنولوژي، مورفولوژي و عوارض فيزيولوژيكي يادداشت برداري و در زمان برداشت عملكرد ركوردگيري شد. پس از پايان فصل رويش و در زمان رسيدگي فيزيولوژيك غده ها، در تاریخ 18/7/1389 نسبت به برداشت جداگانه کلون امیدبخش 2-397082 و رقم آگریا اقدام شد.

شرايط اقليم محل اجراي طرح

محل اجراي طرح در محدوده 11/48 درجه و عرض 15/37 درجه قرار و از سطح دريا حدود 1350 تا 1400 متر ارتفاع دارند. ميزان بارندگي 320-310 ميلي متر با آب و هواي معتدل و كمي مرطوب در فصل زراعي مي باشد.

نتايج

نتایج نشان داد بین کلون امیدبخش6-396156 و ارقام آگریا و ساوالان اختلاف معنی داری از لحاظ عملکرد غده وجود ندارد.

منابع مورد استفاده

-  حسن حسن آبادی و داود حسن پناه. 1388.  بررسی ارزش زراعی و معرفی کلون های پیشرفته میان رس سیب زمینی در کشت بهاره. مركز تحقيقات كشاورزي و منابع طبيعي استان اردبيل.